TOPÇU SERER / TOPÇU+SER ER / TOPÇU+SAR ER / TOPÇU+SARAR

Harita sayfası olarak bilinen 85v - 86r sayfasında sağ üst bölümde okunmuş sözcüktür. Bu sözcüğün sol-baştan 4. harfinin 'C' veya 'I' olduğu tartışılır. Bu harf tam olarak okunmadığı için biz her iki türlü de bu sözcüğü yazacak olursak, bu sözcüğün 'DOPÇISERER' veya 'DOPÇCSERER' sözcüğü olduğunu söyleye biliriz. Elbette abc-türeşkoşumuna (alfabe transkripsiyonuna) göre sondaki sözcüğü ' SERER' veya 'SARAR' olarak da okumak mümkündür. Bu sözcüğün bir bileşik kelime olduğu görülüyor. Ancak bu okunuş seçeneklerinin tamamının kökü 'DOP-' sözcüğüdür. Türk dilinde hem eski dönemlerde hem de bugün farklı lehçe ve ağızlarda pek çok sözcüğün seslendirilişinde ve yazılma şeklinde D/T ses dönüşümlerini görmekteyiz. 'D' sesi ve 'T' sesi arasında dönüşüm görülmesi bugün ve geçmişte farklı coğrafyalarda olmakla, oldukça çok sayıda örnekleri görülmüş bir durumdur. Buna ilave olarak ses-değeri yakınlığına göre yazarın yaklaşık 600 sene önce yazmış olduğu bu 'DOP-' sözcüğünün bugün Anadolu ağızları dilimizde genellikle 'TOP-' şeklinde yaşadığını söylemek mümkündür. Bugün bile bu sözcüğü DOP şeklinde seslendiren ağızlar ve lehçeler olduğu bilinmektedir. Kazak-Türk dilinde halen TOP yerine DOP denilmektedir. (Örnekleri coğrafi olarak da oldukça yaygın alanda görülmektedir.) Baştan 4. harfin 'C' veya 'I' olduğu tam olarak okunmuyor olsa da bunun bir sözcük eki olduğu bellidir. Bu bileşik sözcüğün kökündeki sözcüğe, eki ile birlikte bakarsak, bu sözcüğün 'DOPÇC ' (top-çc (topçcu) veya 'DOPÇI ' (topcı (topçu)) sözcüğü olduğunu söylemek mümkündür. Burada sondaki '-çı/-çc' eki (-cı,-ci,-cu,-cü,-çı,-çi,-çu,-çü şeklinde olabilir) bir meslek ve uğraşma anlamları veren ektir. Burada bir savaş aracı olan 'TOP' (dop) sözcüğüne eklenerek o aracı kullanan kişinin yaptığı işi (topçuluk) veya (topçu) mesleğini/görevini bize ifade etmiş olur. Burada kök durumunda olan 'DOP-ÇI/-ÇC+' (topçu+) sözcüğüne eklenmiş sözcük ise SERER sözcüğüdür. Bu sözcüğün kökü 'SER-' sözcüğü ve sondaki sözcük-eki ise '-ER' ekidir. SER sözcüğünün anlamını sözlüklerden görmek için yine '-mek' sözcük-eki ile kurulmuş 'SERMEK' (ser-mek) sözcüğüne bakmak gerekir. [“-mek/-mak”: these are suffixes of Turkish infinitive. They turn the root word into a verb as well as also a concrete noun.] {(Sermek = "lay, spread, lay out, unfold, stretch, spread out" in English). Bu kökten (SER- sözcüğünden) 'sergi' (exhibition, exhibit, exposition, showing), 'serek' (serek = meydan -anlamında- pazar sergileri açılmış alan/sergi alanı) (serek = area, square, range) gibi sözcükler türetilmiştir.} Bu ' SER-ER' sözcüğünün '-ER' eki fiil çekim geniş zaman ( -r ; -ar, -er ) eki olarak ve geniş zaman ekinin geçici ve kalıcı isim yapma fonksiyonuyla isim-fiil (Partisip) eki olarak görülmektedir. Ancak SER sözcüğüne eklenerek SERER halini alan sözcüğün DOP-ÇI/-ÇC+ (topçu+) sözcüğüne eklenmesi ile DOPÇISERER (topçu serer) sözcüğü bir isim veya bir isim-fiil olarak yazar tarafından kullanılmıştır diye düşünülebilir. Bu sözcüğün anlamı "topçuların serildiği/serdiği yer gibi anlaşılsa da bundan kasıt 'topçuların bulunduğu yer/alan/meydan' anlamında olabilir". Bu sözcüğü ilkinden biraz farklı olarak ikinci bir şekilde daha okuyabiliyoruz. Sözcüğü 'DOPÇISAR ER' (topçu+sar/ser er) şeklinde okursak bu durumda sondaki 'ER' sözcüğünü solundaki sözcükten ayrı bir sözcük olarak 'ER' (asker anlamında) okuyabiliriz. Bu durumda DOPÇI+SAR bileşik sözcüğü 'topçuların sardığı alan/yer' veya 'topçular tarafından sarılmış (yer)' şeklinde algılanmaktadır. Biz 'SAR' (pek çok lehçe ve ağızda ve Fars dilinde 'ser' olarak kullanılan) sözcüğünün ayrıca 'BAŞ' anlamında da kullanıldığını biliyoruz. Ancak bu sözcük daha çok 'SER' şeklinde seslendirilerek 'başlık' anlamında kullanılmaktadır. Eğer bu sözcüğü bu (SER/SAR=baş) anlamında kabul edersek, DOPÇISER/DOPÇCSAR sözcüğü bu durumda 'topçubaşı/topcubaş’) anlamında da algılanmaktadır. Yani DOPÇIBAŞ ER sözcüğü 'topçubaş er' veya 'topcubaşı er' olarak da günümüz diline çevirmek mümkündür. Türk dilinde ER sözcüğünün 'asker', 'yiğit', 'bahadır', 'kahraman' ve 'erkek' anlamlarından dolayı 'yarışan/ölçüşen kahramanlar', 'yarışan askerler' gibi anlamlara gelecektir. Not: Bazı kişiler yapmış olduğumuz acb-türeşkoşumuna (alfabe transkripsiyonuna) göre sözcüğün DOPÇI/DOPÇC+SARAR olarak da okuyacaklardır. Bu SARAR sözcüğünün zaten 'sarmak', 'etrafı çevirmek' gibi anlamından dolayı yukarıda işaret ettiğimiz sonuç anlam yine de değişmeden kalacaktır. Yani sözcük 'topçuların etrafı sardığı yer' şeklinde anlam verecektir. Ancak bu sözcüğün biz bir bölgenin adı olarak kullanıldığını düşünüyoruz. Mesela bugün İstanbul’da tophane dediğimiz bölgenin adı gibi yazar tarafından bu harita sayfasının bu bölümüne bu ad verilmiş olabilir. Ya da o bölgenin tarihi adı zaten aynı anlamda idi diye düşünüle bilinir.