EJDER, ƏJDA, ƏJDAHA, EJDERHA

OJDO / ÖJDÖ / ÖJDÖRÖ / OJƏDÖRO okunan ve bugün Türk dilinin farklı ağızlarında EJDER, OJDA, ƏJDA, AJDAHA/ƏJDAHA, ƏJDÖR, ƏJDER, EJDERHA (dragon 'dragon fruit' -- or -- 'dracaena') olarak halen kullanılan bu sözcük bu el yazmasında sayfa 25v’de görülebilir. [Voynich M. > Folio 25v, > Yale University Beinecke Rare Book & Manuscript Library] Sayfa 25v alt sağ bölümünde bir küçük ejderha çizimi yapılmış. Dolayısı ile bu sayfada çizili bitkinin adında ejder veya ejderha kelimesi olması olasılığı akla gelmektedir. İnternet'te bir tarama yaptığımızda 'ejder meyvesi' ve 'ejder bitkisi' denilen bitkileri görebiliyoruz. Bu bitkilerin bazılarının görselleri de yazarın 600 sene önce yaptığı bitki çizimine benzemektedir. Yunan dilinde de bu bitkilerden birisi 'dişi dragon' anlamında isimlendirilmiştir (Genus name comes from the Greek word 'drakaina' meaning a female dragon) . İsmi AJDA olanlar alınmasın. 'Küçük dragon' veya 'dişi ejderha' anlamına gelen bir isim bana göre kötü bir isim değil tam tersine güçlü ve güzel bir isimdir. Bu isim muhtemelen de Türk dilimizde kızlara verilen 'Ajda' ismi ile ortak kökten türemiştir. Bu yazılış şeklinde 'J' harfi üzerinde '4 (dört) 'olarak işaretlenen kısım biraz silik çıkmış veya zaman içinde silikleşmiştir. Ancak yakından bakınca 'J' sesi üzerindeki sesin 4 şeklinde olduğu anlaşılıyor. 4 (Dört) İşaretinin alfabede 'D' harfine karşılık gelen bir ses değeri vardır. Bu {D, DÖ, DÖR, DÖRT (4)} biçiminde seslendirilebilir. Bu harf bu sözcük yazılırken J sesi üzerine birleştirilerek bir bileşik (hece) harfi oluşmuş şekilde yazılmıştır. Ayrıca alfabe transkripsiyonumuzda gördüğünüz gibi “J” sesi yazılış şekli itibari ilk de ilaveten “cyer” olarak seslendirilebilir. Çünkü Latin alfabesinin J harfinin yatay olarak çizilmiş haline benzer şekilde çizilmiştir ve bu şekli ile C harfi ve YER tanımgası bitiştirilerek çizilmiş gibidir. Bu sebeple “cyer” seslendirilen hece işareti okuması da yapılabilir. Aslında buraya dilbilimcilerin özellikle dikkat etmesini isterim. Özellikle bir YER tanımgasının varlığından haberdar olmayanların tamamı, dikkatli bir şekilde aşağıdaki okumaların ses değerlerini bugün EJDERHA olarak söylediğimiz söz ile ses değeri yakınlaşması açısından mukayese ederek değerlendirmelidir. Bunları dikkate alarak ve bu el yazmasına yaptığımız transkripsiyona esasen kelime {OJDO, OJ4O, OJDO, OJDÖO, OJƏDÖRO, OCYERDO, ÖJDÖRO veya OJDÖRO} şekillerinde okunabilir. Diğer yandan bu el yazmasında “O” sesinin birçok örnekte 600 sene sonra “A” ve “Ə” sesine evrildiğini gözlemlemiştik. Bu sebeple kelimeyi {AJDA, ƏJDA, ƏJDÖA, ƏJƏDÖRA, ACYERDA, ƏCYERDƏ, ƏJDÖRA, AJDÖRA} olarak seslendirdiğimizi de varsayalım. Bu sözün ƏCYERDƏ okunuşu hecelere ayrılsa ve ger heceye ayrı kelime muamelesi yapılsa AÇ YERDE (ƏC YERDƏ / ƏC YER DƏ) okuması yapılabiliyor. Bu yazarın bu alfabeyi kullanarak yaptığı bir başka kelime oyunu değilse buna da sadece bir tesadüftür diyebilirsiniz. Görüleceği gibi bu okunuşların tamamı ses değeri olarak bugün “ejder” ve “ejderha” olarak seslendirdiğimiz kelimeye oldukça yakındır. Özellikle bileşik hece harflerinde yaptığımız alfabe transkripsiyonunu gün geçtikçe sadeleştirmekteyiz. Yani basit alfabe karakterleri için transkripsiyonumuz nihai şeklini almış olsa da bileşik ses (hece) karakterleri için çalışmamız henüz sonuçlandırılmamıştır. Bu sebeple eldeki bütün ses olasılıklarını yazarak göstermekteyiz. Ancak görüleceği gibi bu yazılışların tamamı Türk dilindeki farklı ağızlarda ƏJDA, ƏJDAHA, EJDERHA olarak seslendirilen sözümüz ile ses-değeri açısından da örtüşmektedir. Kelimenin ƏJDƏ, ƏJDA, OJDO, AJDA okunuşlarının tamamı bugün Azeri Türk dili ağızlarında işitilmektedir. Azeri Türkçesi sözlüklerinde kelime ƏJDA ve ƏJDARHA olarak görülebilir. Anadolu Türkçesinde “ajda” kelimesinin bazı sözlüklerde farklı anlamları da görülebilir. Bu anlamlar; {Filiz, sürgün. Çentik-çentik olan şey} gibi anlamlardır. Ancak biz bu ƏJDA ve AJDA kelimelerinin vaktiyle aynı anlamları aldığını ancak Anadolu’da EJDA söylenişi ile AJDA söylenişinin zamanla seslendiriliş şekli ve anlamsal olarak birbirinden ayrıştığını düşüne biliriz. Bu sözün olası kökeni ve dragon sözünün kökeni hakkında önerilerimi ayrıca paylaşacağım.