susam & iyi susam -veya- İÇ SU-ÇEM

14v Sayfasında 'SUSAM' sözü 2 defa aynı yazılışı ile geçmektedir. Bunlar ikinci satırda ve sondan ikinci satırda yazılmıştır. Ayrıca bu sayfadaki ilk sözcük de 'susam' sözünün bilinçli olarak yozulmuş sürümü veya bitkinin bütününe verilmiş bir ad olabilir. Bu ilk sözcük abc-türeşkoşumuna (alfabe transkripsiyonuna) göre 'İYİ SUÇOM' ve 'İYİ SUÇOĞN' olarak okunabiliyor. Aslında bu 'iyi+su+çom' sözü 3 ayrı sözcüğün birleşmesi ile yazılmış. Bu sözcüğün en sonuna birleşmiş olan 'çom' sözcüğü aynı zamanda tek başına da anlamı olan bir kelimedir. ' ÇOM' sözünün bazı anlamları şunlardır; - 1 Küme, topluluk. 2. Ot veya çalı kümesi. 3. Demet, deste, çiçek demeti. 4. Bir tutam. 5. Ağaç gövdesindeki yumru, budak. 6. Ağaçtan meyve düşürmek için yapılmış çubuk. Bu durumda 'İYİ-SU-ÇOM' sözü 'iyi sulu öbek' anlamına da geliyor olmalıdır. Burada bu üç sözcüğe transkripsiyon üzerinden ayrı ayrı bakarsak 'İYİ SU ÇOĞN' okunuşunu da görüyoruz. Bunun anlamı 'iyi suyu arttıran' (iyi su çoğan) demektir. Yazarın burada 'iyi su' derken kastettiği şeyi bu sayfayı olduğu gibi çevirdiğimizde daha net söylemek mümkün olacaktır. Ancak bu ilk kelimenin 'susam' bitki adını ifade edecek şekilde bitkinin bütünü için bir ad olarak kullanılıyor olma olasılığı yüksektir. Yani yazar bu bitkiyi, 'suçom/suçoğn' (suyu arttıran, su-veren veya sulu anlamında) veya bir ima olarak 'yağlı' / 'yağ-veren' anlamında adlandırmış olabilir. Fakat bu bitkinin tohumlarını 'susam'/'su-sam' olarak adlandırdığı kesindir. Çünkü yazmada bu sözcüğü aynen bu şekilde 2 yerde yazmıştır. Bu sözcüğün yazılışında ve ses-değerinde aradan geçen 600 senede hiçbir değişiklik olmadığı görülüyor. Ancak ilk sözcük ya tamamen unutulmuş ya da ses değeri yine 'susam' olarak değişerek aynı şekilde ifade edilmiş olabilir. Yani bugün hem bitkiyi hem tohumunu aynı ad ile anıyoruz. Fakat geçmişte böyle olmamış gibi görünüyor. Buna rağmen sayfa 14v de bulunan ilk kelime ve 'susam' sözcüğü arasında fonetik yakınlık da dikkat çekicidir. Bunlar daha önceki bir dönemde aynı bir sözden evrilerek de ayrılmış olabilirler. Bu sayfanın ilk (iyi su çom / iyisuçom) sözcüğünde görüleceği üzere, yazar, susam bitkisi tohumlarından bir sıra, bileşik-hece karakteri içine (noktalar ile göstererek) çizmiş. Burada, en baştaki hece-karakteri tek başına bir kelimedir. 'Ç' harfinden sonraki harf 'A' veya 'O' harfidir. Yazar bu harfi bilinçli bir şekilde iki türlü okunacak şekilde yazmış olabilir veya olmayabilir. Her iki türlü, (bu kelimeyi iki farklı şekilde okurken) kıyaslanacağı gibi, kıyaslananların fonetik-değeri, sonucu değiştirecek büyük bir fark yaratmaz. Bu iki kelime, günümüz Türkçesi ile 'İYİ SUSAM' sözcükleridir. Burada esas olarak, aradan geçen yaklaşık 600 yıl içinde, sadece 'Ç/S' veya '-ça-/-sa-' ses değişikliği gerçekleştiği anlaşılmaktadır. Bu da oldukça küçük bir fonetik değişiklik sayılabilir. Bu kelimenin okunduğu sayfada(f.14v) bir bitki çizimi var. Muhtemelen bu bitkinin pek çok çeşitleri/cinsleri ve yabani cinsleri vardır. Doğrusu, bu bizim anladığımız bir konu değil. Bir bitki bilimi uzmanı bunlara ayrıca bakmalıdır. Bu bitkinin bir susam bitkisine ne kadar benzediğini bitki-bilimciler karar verebilir. Ancak unutmayalım ki yazarımız 600 sene önce Avrupa’da gezen bir gezgindir. Yazar gezi sırasında bu bitkileri yanında gezdirmiyor. Bu sebeple onları hafızasında hatırladığı kadarı ile çizmeye çalışıyor. Üstelik yazarımızın amacı bitkileri tam olarak doğru çizmek de değil. Yazar bu eserin içinde farklı bilgiler kodluyor. Yani esas amacı bitki ile bağlantılı da değil. Üstelik kendisinin resim çizme kabiliyeti iyi de olmayabilir. Fakat SUSAM bitkisi baş kısmını çizerken kısmen kesit çizerek iç taneleri de göstermiştir. Sayfanın ilk sözcüğü İYİ veya İÇ biçiminde yorumlanabilir. Okuma çalışmaları ilerledikçe daha net bilgiler edinmek mümkün olacaktır.