AY APAK / AY AFAK

Bu sözcük 99-r sayfasında okunmuştur. Bu iki ayrı sözcüğün bitişik yazılması ile oluşturulmuş bir sözcüktür. Oluşan bileşik sözcüğün kökü niteliğine gelmiş olan ilk sözcük OY- biçiminde yazılmış olan AY- sözcüğü olmalıdır. Bu sözcükten türetilmiş çok sayıda muhtelif sözcükler yazma boyunca görülmüş ve okunmuştur. OY- (AY-) sözcüğüne bitişik yazılmış olan ikinci sözcük abc türeşkoşumumuza esasen -APAK ve -AFAK biçiminde okunabiliyor. APAK sözcüğü anlam içeriği: "Tertemiz, bembeyaz, güzel, iyi, gürbüz, sevimli" ve "apalak" anlamındadır. APALAK (APAK) sözcüğünün diğer anlamları "çiğdem çiçeği, kuvvetli, gür fidan", "biraz yükselmiş ekin" anlamında da kullanılmaktadır. Bu yazmada 99r sayfasında bu sözcüğün yanında çizilmiş bitkilere bakarsak sözcüğün (APAK/APALAK sözcüğünün) anlamının "çiğdem çiçeği" veya "gür fidan" anlamında kullanılmış olduğunu öngörebiliriz. AY+APAK sözcüğü bu durumda AY+çiğdemi (ay çiğdem çiçeği / ay+çiğdemi) anlamında veya "ay fidesi/gür fidanı" ya da "ay gibi beyaz gür fidan" gibi bir anlamda kullanılmış olmalı. Diğer bir olasılık ilk sözcüğün OY yazılmış bu günkü AY biçiminde yazdığımız sözcük değil de Divanü Lügati't-Türk eserinde yine OY biçiminde geçen "yerdeki oyuk/oyukluk", "çukur/çukurluk" anlamında kullanılmış olmasıdır. Bu durumda OYAPAK (OY APAK) sözcüğü "çukur çiğdemi" veya "çukur fidesi" gibi bir anlam almış olacaktır. AFAK sözcüğü ise UFUK anlamında da kullanılmaktadır. Bu sebeple AY+AFAK sözcüğünün bir bileşik isim olduğunu öngörebiliriz ve bu sebeple sözcüğün anlamca AYUFUK anlamında bir ad olma ihtimalini öngörmek mümkündür. AY sözcüğünün "temizlik, ay gibi beyazlık, saflık, temizlik" veya "ay gibi parlak/pak" anlamında kullanılmış olduğunu düşünürsek diğer bir olasılık AY+AFAK sözcüğünün anlamını "ay gibi beyaz/temiz ufuk" anlamında bir isim olarak yorumlamak da mümkündür. Türkçemizde AYUFKU anlamında bir isim UFUKAY adıdır. Ayrıca benzer anlamda bir ad olarak AYTEMİZ adını da görmekteyiz. Muhtemelen 99r sayfasında bu sözcüğün yazıldığı yerde yapılmış bitki çiziminin kök kısmı beyaz ve temizdi çünkü yazar pek çok bitkinin kökünü koyu renk boyadığı halde bu bitkinin kökünü boyamamıştır. Eski Türkçeye ilgili bitki bilimi uzmanlarımız yukarda not ettiğim olasılıklara bakarak bilinen Türkçe bitki adlarında benzeri bir bitki adı veya ses değeri benzeri bir bitki adı var mı diye bu araştırmamıza katkı sağlama amaçlı bir inceleme yapabilirler. Çiğdem çiçeğinin kökü yumru kısmı ay rengi gibi olanı var mı veya çiğdem bitkisinin ay biçiminde yuvarlak köklü olanı var mı bilemiyorum. Fakat her durumda eski bitki adları terminolojisinde bu sözcüğe rastlanmasa dahi bu bitki adını "AYAPAK" (ay çiğdemi) olarak not edebiliriz. Kaldı ki çiğdem çiçeklerinin kök yapısını görmek için bir google görselleri taraması yaptığımızda bu çiçeğin kökünün aynen sayfada bu sözcüğün yazıldığı yerde yapılan çizimdekine benzer bir kök yapısı olduğunu da görmüş bulunuyoruz. Elbette bu konuda son söz bitki bilimcilerindir. Fakat yazma boyunca bu sözcüğün görülebileceği tüm farklı tümceler incelendiğinde bu sözcüğün veya adın anlamı hakkında daha net bir yorum yapılabilir. Her durumda bu bir isim-sözcük çizim eşleşmesi olarak tarafımızdan not edilmiştir. APAK sözcüğünün APALAK (çiğdem çiçeği/bitkisi) anlamını görmek için bakınız: https://sozce.com/nedir/17927-apak https://sozce.com/nedir/17940-apalak Not ettiğimiz diğer sözcüklerin anlam içeriklerini görmek için bakınız: https://sozce.com/nedir/18042-apbak https://sozce.com/nedir/18340-appak https://sozce.com/nedir/3837-afak https://sozce.com/nedir/245226-oy https://sozce.com/nedir/26954-ay https://sozce.com/nedir/320258-ufukay https://sozce.com/nedir/29278-aytemiz