SAĞIZ+AVU / SAKIZ+AVU

Bu sözcük 102v sayfasında okundu. Bu sözcük aslında ayrı yazılması gerektiği düşünülebilecek iki ayrı sözcüğün bitiştirilmesi ile oluşturulmuş. Bu sözlerden ilki yazar tarafından SAĞZ / SAIIZ okunur biçiminde yazılmış. Günümüz Anadolu ağızlarında bu sözcüğe en yakın ses değeri taşıyan sözcük çoğunlukla SAĞIZ ve SAKIZ biçiminde seslendirilen bir ağaç adıdır. Bu sözcük farklı bölgelerin ağızlarında kabuğundan reçine/sakız sızan birden çok bitki için kullanılıyor olmalıdır. Öyle ki, mesela Trabzon ve yöresinde SAKIZ sözcüğü bir tip çam ağacı veya genel olarak çam ağaçları adı olarak da kullanılmaktadır. Yani reçineli tip bitkilerin tamamı bu yazmada bu sözcüğün yanında çizilmiş sözcük görseli ile mukayese edilmelidir. Bu iş yapılırken unutulmamalıdır ki 600 sene önce yazarın bu yazmayı yazmaktaki esas amacı yazma içerisinde askeri bilgileri kodlamak idi. (Bunu yaptığımız okumalara dayanarak ileri sürüyoruz.) Üstelik yazar yazmayı gezgin gibi seyahat ederek yazmıştı ve bu yazmada çizdiği bitki ve ağaçları yanında gezdirmiyordu ve hafızasında kaldığı kadarı ile ve resim yeteneği ölçüsünde resmediyordu. Bu gün Anadolu'da özellikle SAKIZ / SAĞIZ ağacı denilen ve çiğnendiğinde yumuşayan, hoş kokulu, beyaz renkli reçinesi olan bir cins ağaç için bu ad kullanılmaktadır. Bölgesel olarak bunun istisnaları halen vardır ve farklı ağaçları SAKIZ olarak anan yöresel ağızlar da halen mevcuttur. [sözlüklerde "Anacardiaceae" veya "Antep fıstığıgillerden, kışın yaprak dökmeyen, meyvesi üzümsü ve yağlı, bodur bir ağaç (Pistacia lentiscus)" gibi açıklamalar yapılmakla birlikte bunların aynı tür olup olmadığı ve geçmişte Anadolu'da başka hangi reçineli ağaçlara sakız deniliyor olduğunu ayrıca bitki bilimi uzmanları ile çalışmak gerekir.] SAĞIZ+ / SAKIZ+ sözcüğüne bitişen ikinci sözcük yazar tarafından AFU okunur biçimde yazılmış. Bu sözcüğün bu gün Anadolu'da AVU biçiminde seslendirilen sözcük olduğunu düşünüyoruz. Esasen bu şekilde düşünmemizin iki sebebi var. Birincisi ses AFU ve AVU sözcükleri ses değeri yakınlığıdır. İkinci sebep ise yazarın EV yerine EF seslendiren bir ağızı konuştuğuna dair yazmadan edindiğimiz bilgidir. Yani yazarın ağzındaki F sesi 600 yıl içerisinde V sesine dönüşmüş olmalı. AVU sözcüğü bazı yörelerde ZEHİR anlamında kullanılırken bazı bölgelerde ise "meşe ve defneye benzeyen ve odunu yakılan bir ağaç türünün adı" olarak kullanılmaktadır. Bir diğer ses değeri yakını olasılık ise AVI sözcüğüdür. Bu sözcük de "yabani zakkum" anlamında kullanılmaktadır. Ayrıca sözlüklerde AVI ve AVU seslendirmelerinin ortak anlam içeriği bulunduğu görülmektedir. Sakızı olan, reçinesi olan bir zakkum türü var mı? Veya "meşe ve defneye benzeyen ağaç türü" denilen ağacın reçinesi var mı? Bu soruların cevabını konu uzmanları muhtemelen verecektir. Yazar belki de SAKIZ+AVU sözcüğünü "sakız ağacının zehri" anlamında kullanmıştır. Bu durumda reçinesi/sakızı zehirli olan bitki türlerinin de hangileri olduğunu yine bitki bilimciler açıklayabilirler. Dediğimiz gibi yazarın çizimleri gerçekçi yapmak gibi bir çabası çok büyük olasılıkla yoktu. Üstelik kendisinin gerçekçi çizimler yapma kabiliyeti de olmayabilir. Fakat burada bir bileşik sözcükten ad oluşturulması sözkonusu olmuş. Bu bitkiye bu adı yazar da vermiş olabilir. Biz yazmada bu güne kadar yaptığımız çapraz okumalardan çıkarımladık ki yazar farklı bitkileri birbirine aşılayarak bazı denemeler ve/veya yeni türler ya da daha verimli türler yapmak adına bazı uygulamalar yapmış. Yani yazarın çizdiği bitki farklı bitkileri birbirine aşılamaktan dolayı ortaya çıkacak yeni türe dair bir beklenti kapsamında yapılmış hayali bir çizim de olabilir. Ya da gerçekten iki farklı türü aşılayarak bir yeni bitki veya daha verimli bir cins elde etmiş olabilir. Bu çizimin hayali veya kötü bir çizim ya da gerçekçi olup olmadığı hakkında net yorumları da sakızı/reçinesi olan bitkileri görsel olarak tarayacak / araştıracak bitki bilimciler yapacaktır. Bu aşamada not edeceğimiz esas, bu sözcüğün bir çizim yazı eşleşmesi niteliğinde olduğudur. Bakınız: https://sozce.com/nedir/26738-avu https://sozce.com/nedir/26199-avi https://sozce.com/nedir/270033-sakiz-agaci https://sozce.com/nedir/270032-sakiz https://sozce.com/nedir/269245-sagiz