4 AÇILMAZ ÇÖR ÇÖPÇÜĞE İLGİ, ÇALLANAN ŞU UĞLAN GAK
Original-Latin : 4 OÇIL-O/A-P ÇÖR ÇÖP-ÇÜÖ İLGÜ ÇAILANANÇU UILAN GAK
Transcript :
Bu görseldeki satır 100r sayfasından alıntılanmıştır.
BU GÖRSELLE İLGİLİ AÇIKLAMALAR:
1-> Burada -OP/-AP (Nefi) olumsuzluk ekidir.
2-> Yazar bitkileri/filizleri oğlan, kız, anaç, er/erkek gibi (insanlarda olduğu gibi) cinslerine ayırmaktadır ve bu durum ATA elyazması boyunca böyledir.
3-> Yazar burada şunu yazmıştır: "4 OÇIL-O/A-P ÇÖR ÇÖP-ÇÜÖ İLGÜ ÇAILANAN UILAN GAK". Bu ifade 100r sayfasında rasgele seçtiğimiz bir satırın rasgele seçilmiş arka arkaya dizili birkaç sözcüğüdür ve tam tümce oluşturmadığı anlaşılmaktadır. Bu nedenle tamamına bakıldığında bütüncül anlatı ve semantik çıktı daha anlaşılır biçimde ortaya çıkacaktır.
4-> "4 OÇIL-O/A-P ÇÖR ÇÖP-ÇÜÖ İLGÜ ÇAILANAN UILAN GAK" sözcükleri anlamca; "4 AÇILMAZ ÇÖR ÇÖPÇÜĞE İLGİ, ÇALLANAN (meyvesi tatlanan) UĞLAN (oğlan) GAK ("yabani armut, ahlat" ve/veya "ham olmamış meyve") demektir.
Bu anlatının dolaylı olarak iletmek istediği fikir: "4 AÇILMAZ (kesin olarak açılmamasıyla bilinen) ÇÖR-ÇÖPÇÜĞE İGİ GÖSTERMEK, ERKEK/OĞLAN BİTKİNİN MEYVESİNİ BİLE TATLANDIRIR" anlamındadır.
>>>>>> / >>>>>
EK AÇIKLAMALAR:
>>>>>
Bu bulgu, rasgele seçilmiş bir sayfanın rasgele seçilmiş bölümü olarak, bazı bitki çizimleri yapılmış olan 100r sayfasındaki rasgele seçilmiş paragraftan alıntıdır. Alıntı yapılmasının amacı ATA elyazması içeriğinde Eski Türkçe varlığını Eski Türkçe uzmanı dil bilimcilerin dikkatine sunmaktır. Öyle ki yine her zamanki (diğer örneklerde de olduğu gibi) burada geçen sözcükleri kök ve/veya bütüncül biçimleriyle sözlüklerde de bulup gösterebilmekteyiz.
Burada Yazar 100r sayfasında "4 AÇIL-AP/-OP" ifadesi kullanmış. Buradaki -AP/-OP sözcük eki (nefi) olumsuzluk ekidir. Divanü Lügati’t-Türk’te geçen *-Ap* eki, Oğuz Türkçesinde **“nefi eki”** yani *olumsuzluk eki* gibi kullanılır. Bu, fiil veya isimlere eklenerek onların anlamını olumsuzlaştırır. Günümüz Türkçesindeki “-ma/-me” ekine benzer bir işleve sahiptir.
Fonetik olarak Türkçe kökenli NE sözcüğüne -Kİ sözcük eki getirilmiş NEKİ (ne de o / ne de ki ---) sözcüğüne fonetik biçim ve anlamca yakın olsa ve daha büyük olasılıkla bu sözcüğün Ön Türk ağızlarından Arapçaya geçmiş olabileceğini düşünsem de dil bilimcilere; “Nefi Eki” Nedir? diye sorduğunuzda size genellikle "Arapça kökenli bir dilbilim terimidir ve **inkâr, olumsuzluk** anlamına gelir. Türkçede nefi eki, bir fiilin veya durumun gerçekleşmediğini belirtmek için kullanılır." açıklamasını yaparlar.
Örneğin:
- Git**me** → gitmemek
- Gör**me** → görmemek
- Ol**ma** → olmamak
Bu örneklerdeki **-me/-ma** ekleri nefi (olumsuzluk) ekidir ve Eski Türkçede bu eklerin yerini -AP/-EP eki almıştı denilebilir.
- Örnek olarak, "bil-" fiiline eklenen "-AP" ile "bil-AP" (bilmeyen) kelimesi türetilebilir.
Kaşgarlı Mahmud’un Divanü Lügati’t-Türk’ sözlüğüne göre *-Ap* eki, özellikle Oğuz lehçesinde **olumsuzluk anlamı** taşır. Bu ek, fiillere veya isimlere eklenerek onların anlamını inkâr eder.
Örnekler:
>>>>> 1. **Tut-ap** → *tutmamak*
- “Tut” fiiline *-ap* eki eklenerek “tutmamak” anlamı kazanır.
>>>>> 2. **Bil-ap** → *bilmemek*
- “Bil” fiiline eklenerek “bilmemek” anlamı oluşur.
>>>>> 3. **Gör-ap** → *görmemek*
- “Gör” fiiline eklenerek “görmemek” anlamı verir.
Bu tür örnekler, Oğuz Türkçesinin erken dönemlerinde fiil köklerine *-ap* eklenerek olumsuzluk yaratıldığını gösterir.
- *-Ap* eki, **-ma/-me** ekinin tarihsel bir karşılığı olarak düşünülebilir.
- Bu kullanım, özellikle **Oğuz lehçesi** içinde geçerlidir fakat başka lehçelerde de kullanımı olabilir. Başka bazı Türk lehçelerinde ise farklı ve çeşitli olumsuzluk ekleri kullanılmıştır.
- Kaşgarlı Mahmud, bu eki tanımlarken “nefi eki gibidir” diyerek, onun işlevsel olarak olumsuzluk anlamı taşıdığını belirtmiştir.
Yazarın 100r sayfasındaki bir satırda yazdığı biçimiyle "4 OÇIL-OP/-AP" sözcükleri sonundaki bu sözcük eki metinlerdeki fonetik (sesli/ünlü) uyumuna esasen -OP/-AP/-EP biçimleri olan olumsuzluk bildiren ek ise bu durumda;
> 1. **AÇIL-OP / OÇIL-AP** biçimleri, **Eski Türkçede olumsuzluk eki olan -Op / -Ap** ile türetilmiş fiil biçimleridir.
- **AÇIL-**: “açılmak” fiil köküne geldiğinde;
- **AÇIL-OP** → *açılmamak*
- **OÇIL-AP** → *açılmamak* (başta ses değişimi: A → O olabilir, metinin fonetik bağlamına göre) bu tür ses değişimleri, özellikle yazma biçimi ve bölgesel fonetik farklılıklarla ilişkilidir.
> 2. “4/dört AÇILAP” Ne Demek? Bu ifadesini açıklayıcı örnekler de verebiliriz.
- **“dört”**: Buradaki “+” işareti muhtemelen metin içi bir ayraç ya da özel bir işaret. “Dört” ise sayı.
- **“4 açılap”**: “ DÖRT açılmaz veya DÖRT açılmayan” anlamına gelir.
Olası anlam:
> “Dört açılmayan [şey]”
Eski Türkçe:
> “Dört kapı açılap kaldı.” (4 kapı açılmaz kaldı)
Türkiye Türkçesi anlam karşılığı:
> “Dört kapı açılmadı.”
> “Dört kapı kapalı kaldı.”
> “Dört kapı henüz açılmamıştı.”
Biçiminde oluşturulabilir.
Özetle: -Ap / -Op Ekinin zaman içindeki dönüşümü şöyle özetlenebilir:
- Bu ek, zamanla **-ma / -me** biçimine dönüşmüştür.
- Eski metinlerde “bil-ap”, “gör-op”, “açıl-ap” gibi örnekler, günümüz Türkçesinde “bilme”, “görme”, “açılma” biçimindedir.
ATA elyazması yazarı 4 rakamını DÜRT fonetik biçimiyle kullanmaktadır ve burada bu aynı zamanda DÜRTMEK fiilinin de köküdür. Öyle ki elimizdeki dördüncü parmak atalarımıza göre (çok güçlü bir olasılıkla) "dürten parmak" anlamında adını kazanmış olmalıdır. DÜRT (DÖRT) adı binlerce yıl içinde dördüncü parmağın adı olmuştur denilebilir.
Yani sözcük "DÜRT, AÇILMA" veya "DÖRT AÇILMAZ" ifadelerini karşılamış olabilir. Dolaylı anlam ifadesi olarak "dört açılmaz" anlamı belki de "4 mevsim açılmaz" manasında da olabilir.