İL+İÇÜ / İL+İÇİ

İL+İÇÜ / İL+İÇİ

Original-Latin : İLİÇÜ / İLCÇÜ
Transcript :
El-yazmasının harita sayfası adı ile anılan 85v - 86r sayfasında sağ üst köşede İLİÇÜ sözcüğü okunmuştur. Bu sözcüğün ilk harfi olan ve basit alfabe karakteri gibi 'L' olarak okunan ve bileşik alfabe karakteri olarak da 'IL-/İL' okunan harfin hemen yanındaki ikinci karakterin 'I' veya 'C' olduğu tam belli değildir. Yazarın bazı sözcükleri bilerek farklı okunur şekilde yazdığını okumalarımıza dayanarak zaten biliyoruz. Ancak 'I' harflerini yazma boyunca incelediğimizde yazarın bunların bir kısmını uzunca, bazılarını kısa veya bazılarını dik bazılarını yana eğik olarak yaptığını görmekteyiz. Üstelik yazma boyunca bazı sayfalardaki yazılardan görüldüğü kadarı ile mürekkebin kaydığı durumlar olmuş ve bazı 'I' karakterlerinin alt kısmında kalem ucunun bir sonraki karakteri yazmak için yöneldiği bölgelerde zaman zaman mürekkep akıntıları veya fazlalıkları da oluşmuştur. Yazarın genel olarak yazısı düzenli ve güzel olsa da, bugün pek çok araştırmacı bu durumu gözlemledikleri için "bütün yazma boyunca hiç bir düzeltme ve yazım hatası yapılmadı" dese de, aslında bunun tam da böyle söylendiği gibi olmadığını da not etmemiz gerekir. Yani bu yazmanın sıfır hata veya düzeltme ile yazılmış olduğu yanlış bir çıkarım olsa da aslında sıfıra yakın veya önemsenmeyecek düzeyde az sayıda hatalar da tarafımızdan not edilmiştir. Bu sözcüğü, ikinci harfin 'I' veya 'C' yazılmış olması olasılığını dikkate alarak, (her iki olasılık ile birlikte) İLİÇÜ veya İLCÇÜ olarak okuyoruz. Bu sözcüklerin her ikisi, ses-değeri yakınlığı ile bugünkü kelimelerle mukayese edilerek eşleme kurulacak olursa, bunların bugün dilimizde halen kullanılan İL+İÇİ sözcüklerine ses-değeri yakınlığı açıkça görülmektedir. Her ne kadar yazar bu sözcükleri bileşik olarak yazmış ise de, bugün biz bu sözcükleri bileşik kelime olarak kullanmıyoruz. İL+İÇİ sözcüğü "yerleşim yeri-içi" veya "vilayet içi" anlamındadır. Bu sözcük de bir harita sayfasında okununca elbette çizim yazı eşleşmesi örneği olarak da görülecektir. 'İL' sözcüğü kök durumundadır. İÇİ (iç-i) sözcüğünün ise sonundaki '-İ' sözcük ekidir. Bu sözcüğün kökü ise 'İÇ-' sözcüğüdür. Burada, 'İÇ-İ' sözcüğünün '-i' ekinin, 'belirtme-durumu, tamlama eki' olarak görüldüğünü not edelim. Çekim ekleri eklendikleri sözcüğün anlamını, yapısını ve türünü değiştirmezler. Sözcük "vilayet/yerleşim-alanı içi" anlamında yazılmıştır diye düşünüyoruz. (Burada bir ek açıklama yapalım. Yazar bu sözcüğü "il sırı/alanı noktası" veya "il sınır hattının içi" anlamında da kullanıyor olabilir. Yani, "il içerisine giriş noktası/il içi alanı girişi" anlamında kullanmış olabilir. Bu gün de günlük hayatta bir ilden bir başka ile giderken, varılacak yerin il sınırına geldiğimizde 'il içinde olduğumuzu' söyleriz. Aslında yolculuk tamamlanmamış olsa da ve varılan ilin tam merkez noktasına varmamış olsak da, içeriyi ve dışarıyı ayıran sınır hattının iç kısmına bir adım attığımız anda il içinde olduğumuzu söyleriz. Burada 'içi' sözcüğü kesinlikle 'merkezi' anlamında değildir. Burada 'iç' sözcüğü, il sınırlarının başladığı (ve içeri dahil olunduğu) bölgeyi anlatmaktadır.)
Links
https://brbl-zoom.library.yale.edu/viewer/1006231
https://sozce.com/nedir/166156-il
https://sozce.com/nedir/162753-ic