ÇIL DOĞUK / ÇİL DOĞMUŞ / CILTIK (ses yakınlığına esasen CILTIK veya ses değeri değişmiş biçimi ile ÇITLIK )

Folio 94r Alttan 4, satır son sözcükler > ÇL DOIK / ÇIL DOIK – ÇİL DOIKI (CILTIK/ÇITLIK) Sözcüğün Tümce İçerisinde Yeri ve anlamı hakkında düşüncelerimi: Yazmada yaklaşık 600 Yıl Önce Yazıldığı Biçimiyle (Latin Harfleri karşılığı): ZAĞN ÇOLU DOYÇSU OYAPU/ÖYEFÜ/OYAFU ÇCSU SAP SU ÇÇILEĞN/ÇÇLEM ÇL DOIK Okuma Biçimi Olasılık 1: SAĞIN ÇALI DAYCASI (güzeli) O+YAPI/ÖYEF-İ/AYIP-I ÇOCUĞU SAF SU Çİ ÇİLEYEN ÇIL+ ÇIL-TOIK (CILTIK/ÇITLIK) (CILTIK / çıtlık veya D > T ses değişimi yaşamış olabilecek biçimi ile ÇILTOIK/ÇILTIK/ses yakınlığına göre bu gün ÇITLIK veya CILTIK biçiminde seslendirilen bitki adı) Anlam açılımı: SANKİ (tıpatıp/aynı anlamında) ÇALI GÜZELİ O+YAPI (veya AYIBI) ÇOCUĞU (çocuğu sözcüğü meyvesi anlamında kullanılmış olarak) SAF SU DAMLACIĞI ÇİLEYEN (serpen, çıkaran, saçan anlamında) ÇILTIK (farklı yörelerde bitki adlarından birisi olarak kullanılır. Açıklama ekte gösterilmiştir.) Okuma Biçimi Olasılık 2: SAĞIN ÇALI DAYCASI (güzeli) EYEFİ (çıtlık bitkisinden yapılmış alet (alet-i) veya araç) ÇOCUĞU SAPSI Çİ (çiğ, pişmemiş veya ham) ÇİLEMİŞ ÇİL (çirkin) DOĞMUŞ. Anlam açılımı: SANKİ (tıpatıp/aynı anlamında) ÇALI GÜZELİNE BENZEYEN ALETTEN DOĞMUŞ ÇOCUĞU HAM ÇIKARTARAK (SERPİŞTİRMİŞ-OLARAK) ÇİRKİN DOĞMUŞ. Okuma Biçimi Olasılık 3: SAĞIN ÇALI DAYCASI (güzeli) AYIPI (ayıbı) ÇOCUĞU SAF SU Çİ+ÇİLEMİŞ (çiğ/su-damlacığı) ÇİL (çilli/benekli) DOĞMUŞ. Anlam açılımı: SANKİ (tıpatıp) ÇALI GÜZELİ AYIBI ÇOCUĞU/meyvesi SU DAMLASI SERPİŞTİRMİŞ/ÇİLEMİŞ gibi ÇİLLİ/BENEKLİ DOĞMUŞ/DOĞURMUŞ. Bu Tümcede Geçen Sözcüklerin Anlamları ve Sözlük Kaynakları Hk Notlar: <DAYCA sözcüğü anlamı; Denizli bölgesi ağızlarında İYİ ve GÜZEL manasında kullanılır.> <O-YAPU; YAPI sözcüğü Karadeniz ağızlarında YAPU biçiminde de seslendirilmiştir. O YAPI anlamında seslendirilen fakat baştaki O (muhtemelen bu cümleye anlam çeşitliliği ile zenginleşme katmak için) özellikle bitişik yazılmış ve böylece sözcüğün aynı zamanda EYEF ve/veya AYIF okunması istenmiş olabilir. > <EYEF anlamı; Sap, ot, çalı bağlamlarını denk yaparken ipleri sıkıştırmakta kullanılan özellikle çıtlık denilen ağaçtan yapılmış araç. > < AYIF anlamı; Kars yöresi ve Azeri yöresi ağızlarında AYIP anlamında söyleniş biçimi (bknz sözce-sozluk) > <Çİ; Divanü Lügati't-Türk’te Çİ sözcüğü anlamı “toprakta yaşlık, yaş” anlamında geçmekteymiş (sözce-sözlük) (Ya da su damlacığı anlamında bugünkü ÇİĞ sözcüğümüzün anlam yakını olarak kullanılmış olabilir.) > <ÇİL: (Divanü Lügati't-Türk) çokluk bildiren sıfat edatı olarak kullanılması yanı-sıra; bere, döğmek yüzünden deri üzerinde olan iz, çirkinlik, çil anlamlarında da kullanılmış sözcüktür. > < ÇİLEM: (çilemek) ve/veya ÇİLEĞİN (çileyen): Saçmak. Saçan, serpmek, serpen, ıslatan, yaşartan/yeşerten, çilemek, çileyen, (Divanü Lügati't-Türk) çilemek, yaşartmak, ıslatmak anlamlarından birisi ile kullanılmış olabilir. > < CILTIK > çıtlık: (T. çıtlık), (And. Ağz.: cıltık) Çitlembik (TS, 1, 480; DS, III, 914) Kaynak (M. Fatih Alkayış > Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Türkiye Türkçesinde Bitki Adları Tezi > Sayfa 280) < CILTIK anlamı: Sert çekirdekli bir çeşit meyve, şımarık, hoppa, züppe (Muğla bölgesi ağızları) Türkiye Türkçesi Ağızları Sözlüğünde ÇITLIK anlamı: (Türkiye Türkçesi Ağızları Sözlüğü / sözce-sözlük) 1. Çitlenbik. 2. Sakız ağacının meyvesi, menengiş. 3. Kenevir tohumu. 4. Hindiba. 5. Kökünden sakız yapılan karakavuk otu ve bu ottan çıkarılan sakız. 6. Çengel sakızı. 7. Labada. Ve Çalı süpürgesi anlamlarında kullanılan sözcüktür. > Sonuç/Çıkarım: Yazarın oluşturduğu bu alfabe ve bu tip yazım biçimi, muhtemelen onun tümcelerin farklı okuyucular tarafından (ya da aynı okuyucu tarafından) farklı anlamlarda okunarak faklı anlamlarda anlaşılmasını istemiş olmasından dolayı yaratılmış olmalıdır. Çünkü aynı yazım biçimi ile farklı ses değerleri ile okunan aynı sözcüklerin farklı anlamları tümce bütünlüğünü bozmadan yeni bir anlam verir biçimde çalışmaktadır. Bu da tesadüfi olmamalıdır çünkü bu durumun çok sayıda olmakla başka örnekleri yazma boyunca mevcuttur. Sayfa 94r tam olarak ve detaylı biçimde çalışıldığında ve günümüz diline uygunlaştırıldığında bu çıkarımın doğruluğu hakkında daha net bir açıklama yapılabilir. Kaynak Link: CILTIK > çıtlık Sözcüğünün bir bitki adı anlamında kullanıldığının görülebileceği akademik makale: (< T. çıtlık), (And. Ağz.: cıltık) Çitlembik (TS, 1, 480; DS, III, 914) ERCİYES ÜNİVERSİTESİSOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ TÜRKİYE TÜRKÇESİNDE BİTKİ ADLARI Tezi Hazırlayan M. Fatih ALKAYIŞ > Sayfa 280 > Bakınız: https://studylibtr.com/doc/666756/tc-erci%CC%87yes-%C3%BCni%CC%87versi%CC%87tesi%CC%87-sosyal-bi%CC%87li%CC%87mler