ÇAA-İLAN, ÇAĞA-YILAN, ÇOCUK-YILAN

ÇAA-İLAN / ÇAĞA-YILAN (Çocuk-yılan): ÇO-ILAN / ÇO-İLAN Kelimesi bu el yazmasında sayfa 49r alttan üçüncü satırda son kelime olarak görülebilir. (Görsel no: 26) Bu bir bileşik kelime olarak yazılmıştır. Kelime kökü 'ÇO' ve kelime bileşeni ise 'İLAN' / 'ILAN' okunan sözdür. Bugün Anadolu’da bazı ağızlarda bu kelimenin kökü ÇA , ÇOA , ÇAA , ÇOĞA , ÇAĞA olarak seslendirilmekte ve aynı anlamlarda yaşamaktadır. Bu kök söz bazı Türk dilli bölgelerde 'bebek' anlamında kullanılırken bazıları da bunu 'çocuk' veya 'yavru' anlamında kullanmaktadır. Kelimenin ikinci bileşeni ILAN / İLAN olarak yazılmıştır ve bugün Anadolu’da YILAN olarak söylenmektedir. Eski Türkçede bu kelime İLAN olarak seslendirilmiştir. Ancak bu kelime bugün dahi Türk dilinin bazı ağızlarında halen İLAN veya ILAN olarak seslendirilmektedir. Mesela Azerbaycan bölgesinde bu İLAN sözü halen bu el-yazmasının yazarının yazdığı gibi seslendirilmektedir. Neticede ÇOİLAN, ÇO-ILAN veya ÇOILAN olarak yazılan bu kelime anlam olarak YAVRU YILAN, BEBEK YILAN, ÇOCUK YILAN anlamında kullanılmıştır. Bu el yazmasının 49r sayfasındaki bitki çiziminin kök kısmında iki adet yavru yılan çizilmiştir. Bu da çizim ile bütünleşen kelime anlamında güzel ve net bir eşleşme niteliğindedir. İlaveten bu kelimenin ÇOLAN okunuşu ile de anlamı vardır. Burada yazarın bilinçli olarak seçtiği bu yazım şekli ve alfabe işareti ses-çokluğu bu sözü farklı seslendirmeye imkân sağlamaktadır. ÇOLAN kelimesi için sözlüklerde farklı açıklamalar yapılsa da eski Türkçe de bu kelimenin ÇOĞALAN (çoğan), uzun yaşayan anlamında kullanıldığını düşünmekteyiz. Yılanlar deri değiştirdikleri için binlerce yıl önce ölümsüz kabul ediliyorlardı ve deri değiştirmeleri tekrar kendi bedeninden doğmak olarak görülüyordu. Bu kelime bu çocuk-yılan anlamında zaten eskiden de kullanılıyor olmalıdır. Bir bileşik kelimenin bileşen parçaları Türkçe ise o kelimenin en eski yazılı örneğini bileşik olarak göstermek gerekli değildir. Çünkü eklemeli dilleri PIE denilen ve kelimeleri veya ardıcıl sözleri bir bütün olarak tek bir kelime gibi algıladığı için böylece almış olan diller ile Türk dilini mukayese edemeyiz. Ya da PIE kökten denilen diller için üretilen kurallar ile Türk dilini, çalışmak yanıltıcı olacaktır demek mümkündür. Bu da dil bilimimizin en büyük yanılgılarından birisidir ve çalışmaların ilerlememesinin de çok sayıdaki sebeplerinden birisidir. Yani bu söz ilk defa bu yazmada karşımıza çıkmıştır. Daha öncesinde yazılı örneğinin kaydedildiği ile ilgili bir bulguya rastlamadık.