susam & iyi susam / iyi su çom

On page 14v, the word 'sesame' (in Turkish 'SUSAM') is mentioned twice with the same spelling. These are written in line 1 and in the second line from the bottom. In addition, the first word on this page is the deliberate manipulated version of the word 'sesame' or it may be this plant name only. The word 'çom', which is combined at the end of this word, is also a word that has its own meaning. Some meanings of the word 'ÇOM' are as follows; - 1 Set, community. 2. Weed or shrub cluster. 3. Bundle, bunch, flower heap. 4. A pinch. 5. The lump, knot on the tree trunk. 6. Stick made to drop fruit from the tree. According to the alphabet transcription, this first word can be read as 'İYİ SUÇOM' and 'İYİ SUÇOĞN'. In fact, this word was written by the combination of 3 different words. The word 'iyi+su+çom' mean 'good/great watery bundle'. If we look at these three words separately through transcription, we can see the reading of 'İYİ SU ÇOĞN' too. This means 'increasing good water' (good water growing). However, this first word is likely to be used as a name for the entire plant, in meaning 'sesame'. In other words, the author may have named this plant as " (in meaning as) "water-increasing", "water-giving", "watery" or "oily" / "oil-giving" as an implication. But it is certain that this plant seeds calls as 'susam' / 'su-sam' (sesame). Because in writing in the folio-14v, she/he wrote this word exactly in 2 places. It seems that there has been no change in the spelling and phonetic-value of the word in the past 600 years. So today we are commemorating both the plant and its seed under the same name. But it looks like this has not been the case in the past. However, the phonetic proximity between the first word on page 14v and the word 'susam' is also remarkable. They may also have evolved from a similar word in an earlier period. As may seen, the author drew a row of sesame plant seeds into the compound-syllable character (as pointing with dots). Here, the first syllable-character is a stand-alone word. The letter after the letter 'Ç' is the letter 'A' or 'O'. The author may or may not have deliberately written this letter in two ways to read it. Either way, (as you read this word in two different ways), the phonetic-value of the compared does not make a big difference to change the result. These two words translated as 'GOOD SESAME' and/or 'GREAT SESAME' in English. Here, it is understood that in the nearly 600 years that have passed, only 'Ç / S' or '-ça - / - sa-' phonetic-value change occurred. This can be considered a small phonetic change. There is a drawing of a plant on the page where this word is read (in f.14v). There are probably many varieties/breeds and wild-breeds of this plant. Actually, this is not something we understand. A herbalist should look at these separately. Plant-scientists can decide how similar this plant-drawing is to a sesame plant. However, let's not forget that our writer was a traveler who had been traveling in Europe about 600 years ago. The author probably never bring these different kind of many plants with herself/himself during the trip. For this reason, she/he was try to draw those plants as much as she/he remembers (from his memory) during the trip period. Moreover, the purpose of trip was not drawing plants exactly, but the author was encoding different information in this work. Moreover, her/his ability to draw may not be good. 14v Sayfasında 'SUSAM' sözü 2 defa aynı yazılışı ile geçmektedir. Bunlar ikinci satırda ve sondan ikinci satırda yazılmıştır. Ayrıca bu sayfadaki ilk sözcük de 'susam' sözünün bilinçli olarak yozulmuş sürümü veya bitkinin bütününe verilmiş bir ad olabilir. Bu ilk sözcük abc-türeşkoşumuna (alfabe transkripsiyonuna) göre 'İYİ SUÇOM' ve 'İYİ SUÇOĞN' olarak okunabiliyor. Aslında bu 'iyi+su+çom' sözü 3 ayrı sözcüğün birleşmesi ile yazılmış. Bu sözcüğün en sonuna birleşmiş olan 'çom' sözcüğü aynı zamanda tek başına da anlamı olan bir kelimedir. ' ÇOM' sözünün bazı anlamları şunlardır; - 1 Küme, topluluk. 2. Ot veya çalı kümesi. 3. Demet, deste, çiçek demeti. 4. Bir tutam. 5. Ağaç gövdesindeki yumru, budak. 6. Ağaçtan meyve düşürmek için yapılmış çubuk. Bu durumda 'İYİ-SU-ÇOM' sözü 'iyi sulu öbek' anlamına da geliyor olmalıdır. Burada bu üç sözcüğe transkripsiyon üzerinden ayrı ayrı bakarsak 'İYİ SU ÇOĞN' okunuşunu da görüyoruz. Bunun anlamı 'iyi suyu arttıran' (iyi su çoğan) demektir. Yazarın burada 'iyi su' derken kastettiği şeyi bu sayfayı olduğu gibi çevirdiğimizde daha net söylemek mümkün olacaktır. Ancak bu ilk kelimenin 'susam' bitki adını ifade edecek şekilde bitkinin bütünü için bir ad olarak kullanılıyor olma olasılığı yüksektir. Yani yazar bu bitkiyi, 'suçom/suçoğn' (suyu arttıran, su-veren veya sulu anlamında) veya bir ima olarak 'yağlı' / 'yağ-veren' anlamında adlandırmış olabilir. Fakat bu bitkinin tohumlarını 'susam'/'su-sam' olarak adlandırdığı kesindir. Çünkü yazmada bu sözcüğü aynen bu şekilde 2 yerde yazmıştır. Bu sözcüğün yazılışında ve ses-değerinde aradan geçen 600 senede hiçbir değişiklik olmadığı görülüyor. Ancak ilk sözcük ya tamamen unutulmuş ya da ses değeri yine 'susam' olarak değişerek aynı şekilde ifade edilmiş olabilir. Yani bugün hem bitkiyi hem tohumunu aynı ad ile anıyoruz. Fakat geçmişte böyle olmamış gibi görünüyor. Buna rağmen sayfa 14v de bulunan ilk kelime ve 'susam' sözcüğü arasında fonetik yakınlık da dikkat çekicidir. Bunlar daha önceki bir dönemde aynı bir sözden evrilerek de ayrılmış olabilirler. Bu sayfanın ilk (iyi su çom / iyisuçom) sözcüğünde görüleceği üzere, yazar, susam bitkisi tohumlarından bir sıra, bileşik-hece karakteri içine (noktalar ile göstererek) çizmiş. Burada, en baştaki hece-karakteri tek başına bir kelimedir. 'Ç' harfinden sonraki harf 'A' veya 'O' harfidir. Yazar bu harfi bilinçli bir şekilde iki türlü okunacak şekilde yazmış olabilir veya olmayabilir. Her iki türlü, (bu kelimeyi iki farklı şekilde okurken) kıyaslanacağı gibi, kıyaslananların fonetik-değeri, sonucu değiştirecek büyük bir fark yaratmaz. Bu iki kelime, günümüz Türkçesi ile 'İYİ SUSAM' sözcükleridir. Burada esas olarak, aradan geçen yaklaşık 600 yıl içinde, sadece 'Ç/S' veya '-ça-/-sa-' ses değişikliği gerçekleştiği anlaşılmaktadır. Bu da oldukça küçük bir fonetik değişiklik sayılabilir. Bu kelimenin okunduğu sayfada(f.14v) bir bitki çizimi var. Muhtemelen bu bitkinin pek çok çeşitleri/cinsleri ve yabani cinsleri vardır. Doğrusu, bu bizim anladığımız bir konu değil. Bir bitki bilimi uzmanı bunlara ayrıca bakmalıdır. Bu bitkinin bir susam bitkisine ne kadar benzediğini bitki-bilimciler karar verebilir. Ancak unutmayalım ki yazarımız 600 sene önce Avrupa’da gezen bir gezgindir. Yazar gezi sırasında bu bitkileri yanında gezdirmiyor. Bu sebeple onları hafızasında hatırladığı kadarı ile çizmeye çalışıyor. Üstelik yazarımızın amacı bitkileri tam olarak doğru çizmek de değil. Yazar bu eserin içinde farklı bilgiler kodluyor. Yani esas amacı bitki ile bağlantılı da değil. Üstelik kendisinin resim çizme kabiliyeti iyi de olmayabilir.