AYAK SAK APAK

OIYAIK SAK APAK AYAK SAK APAK sözünün anlamını bugünkü Türk dili ile yazarsak bu üç kelimelik cümleyi AYAK SAPI TOMBUL olarak veya AYAK SAĞ GÜRBÜZ/TOMBUL (AYAĞI SAĞLIKLI GÜRBÜZ) yazmamız gerekir. “Ayak-sak” kelimesinin iki anlamı vardır. İlk anlamı “ayaküstü” yani dik duran demektir. İkinci anlamı ise “SAK” kelimesinin eskiden bahçecilik ve bitki biliminde “SAP” anlamında kullanılmış olmasından gelir ve bu sebeple bu iki cümlenin ilk iki sözü “ayak sapı” şeklinde tercüme edilebilir. Ancak burada “ayak sapı” denilen “ayağın başladığı kök kısmı” yani “KÖK” anlamındadır. Geçmişte sıklıkla kullanılmış olan SAK kelimesinin; sağ, ayak-üstü, hareketli, diri, uyanık, gürbüz, sağlık, sağlamlık, başı yukarıda olmak, diklik, dik durmak, gururlu duruşu olan, canlı duruşu olan gibi anlamları da yaygın olarak kullanılmış olmalıdır. “Apak” kelimesi ise tombul, gürbüz sevimli anlamındadır. Hem SAK hem APAK kelimesi bugün bazı sözlüklerde aynen 600 sene önce yazarın seslendirdiği ses değeri ile yazılmıştır. Günümüzde bu kelimeler dilde fazla kullanılmıyor olsa da geçmişte yaygın olarak kullanıldığı tahmin edilebilir. Peki, yazar bitki kökü için neden APAK kelimesini kullanmıştır? Çünkü o sayfada yapılmış bitki çiziminin kök kısmına bakıldığında şişman, tombul ve sevimli bir yapıda olduğu görülmektedir. Bu cümle bulunduğu sayfadaki (Sayfa 65r / f65r) tek cümledir. Ayrıca çizim ile eşleşen kelimelere veya çizime eşleşen cümleye de bir örnektir. Görsel f65r-AYAK SAK APAK’da bitkinin köklerinin aynen yazıldığı gibi tombul, gürbüz ve sevimli olduğu görünmektedir ve bu şekilde bu üç kelimeden oluşan cümlenin yazıldığı yer köklerin hemen yakınındadır. Aşağıda bu yazının olduğu kısmı mavi çerçeve ile işaretlediğimiz yerde görebilirsiniz. Not: Yazar ilk kelimeyi AYAK sözündeki gibi A ile değil ancak OYAK sözündeki gibi yani O ile yazmıştır. OYAK bugün ağız farkları dahilinde bazı bölgelerde UYAK seslendirdiğimiz UYANIK anlamında kullandığımız sözdür. Ancak UYANIK sözü dilimizde uyumuyor yani ayak-üstü, dik anlamlarına da gelmektedir. Bu durumda incelediğimiz cümlenin anlamı değişmez ve üstelik OYAK ve AYAK kelimelerinin de Ön Türk dilinde kökteş olduğuna veya bir dönem tek söz olarak var olduğuna bu sonuca dayanarak işaret edebiliriz.